Ο σαπουνάς

Ο σαπουνάς είναι το δεύτερο μεγαλύτερο ψάρι μετά το φαλαινοκαρχαρία  και με διαφορά το μεγαλύτερο ψάρι του Βόρειου Ατλαντικού. Οι μεγαλύτεροι σαπουνάδες μπορούν να φτάσουν τα 10 μέτρα. Ένα από τα μεγαλύτερα ζώα κρύβει πολύ καλά τον τρόπο που ζει και δε δίνει πολλά περιθώρια στους επιστήμονες για να το μελετήσουν.

Η Βρετανία και η Ιρλανδία έχουν την τύχη τα δυτικά θαλάσσια σύνορά τους να είναι θερμά. Οι σαπουνάδες μετακινούνται στα νερά τους την άνοιξη και το καλοκαίρι κι ύστερα εξαφανίζονται για όλη τη διάρκεια του χειμώνα, χωρίς να ξέρουμε από πού ήρθαν ή για πού πάνε.

Ο σαπουνάς περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1765 από το Νορβηγό φυσιοδίφη Γιόχαν Ερνστ Γκούνερους, οφείλει το κοινό αγγλικό του όνομα (basking shark) σε ψαράδες. Εκείνοι παρατήρησαν τις νωχελικές κινήσεις του κοντά στην επιφάνεια και νόμισαν ότι μπορεί να κάνει ηλιοθεραπεία ( bask σημαίνει ηλιοθεραπεία).

Φυσικά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αλλά είναι ένα είδος καρχαρία που του αρέσει να κολυμπά και στην επιφάνεια.

Οι σαπουνάδες τρέφονται με πλαγκτόν που επιπλέει  στο νερό. Κινούνται αργά με ανοιχτό το στόμα και αιχμαλωτίζουν την τροφή που περνάει από ένα ειδικό κοσκίνισμα. Οι κρησάρες που διευκολύνουν τη διαδικασία σχηματίζονται από χιλιάδες φίλτρα, τα οποία ονομάζονται βραγχιακές άκανθες και ουσιαστικά απομακρύνουν διάφορα στοιχεία από το νερό, καθώς αυτό περνάει μέσα από σχισμές που έχουν τα βράγχια. Οι ερευνητές των ωκεανών  πιστεύουν ότι φιλτράρει θαλασσινό νερό για μια πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων.

Το δέρμα του είναι καλυμμένο με μικρές φολίδες, είναι δε το μοναδικό είδος καρχαρία που καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα δύσοσμης βλέννας με άγνωστη σύνθεση.

Η κυοφορία τους εκτιμάται ότι διαρκεί ανάμεσα σε ένα και τρία χρόνια, γεννούν πιθανότατα πέντε με έξι μικρά κάθε δύο με τέσσερα χρόνια, τα οποία  χρειάζονται 12 με 20 χρόνια για να ωριμάσουν. Η μικρή αναπαραγωγή είναι η κύρια αιτία που ο σαπουνάς βρίσκεται στη λίστα με τα απειλούμενα είδη του βορειοανατολικού Ατλαντικού. Η έλλειψη επιστημονικής γνώσης, που θα βοηθούσε στην προστασία τους και το αλόγιστο κυνήγι των ανθρώπων, κάνει τους ερευνητές να ανησυχούν για το μέλλον τους.

Εξαιτίας του μεγάλου μεγέθους τους και της χαμηλής ταχύτητας που κολυμπούν έγινε εύκολος στόχος των κυνηγών τα τελευταία 60 χρόνια. Παίρνουν απ’ αυτούς το κρέας και από το τεράστιο συκώτι τους το λάδι, που το χρησιμοποιούν για λιπαντικά αεροσκαφών, για καλλυντικά και για να παρασκευάζουν τροφές.

Από τη δεκαετία του 80 τους σκοτώνουν και για τα πτερύγιά τους, μ ’αυτά φτιάχνουν σούπες που έχουν μεγάλη ζήτηση σ’ όλο τον κόσμο και κυρίως στον πληθυσμό της Ασίας.