Σπήλαιο Διρού (Ν. Λακωνίας)

Το σπήλαιο του Διρού έχει ένα πολύπλοκο δίκτυο στοών που επικοινωνεί με το λιμναίο τμήμα από κάθετα βάραθρα με μέσο βάθος 20 μέτρα. Η εξήγηση βρίσκεται στον έντονο τεκτονισμό της περιοχής. Τα μάρμαρα μέσα στα οποία ανοίγεται το σπήλαιο εξαιτίας των τεκτονικών κινήσεων απέκτησαν ρωγμές που ονομάζονται διακλάσεις. Αυτές οι διακλάσεις στην αρχή ήταν γεμάτες νερό που διάβρωνε το μάρμαρο και τις διεύρυνε μέχρι να πάρουν τη μορφή γαλαρίας.

Τα ποτάμια που αντιστέκονται

Στον Αώο, στην καρδιά της Πίνδου, κολυμπάνε χέλια που έχουν διανύσει χιλιάδες χιλιόμετρα από τον Ατλαντικό Ωκεανό, ενώ στον Κράθι, στη Βόρεια Πελοπόννησο, το νερό έχει έξι φορές λιγότερο άζωτο από το νερό της βροχής! Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι τα έχουμε συνδέσει με εικόνες από νεκρά ψάρια και σκουπίδια, τα ποτάμια μας έχουν σε γενικές γραμμές να επιδείξουν καλή υγεία, οπωσδήποτε καλύτερη από εκείνη των ποταμών της Ευρώπης, όπως φαίνεται από τις πρώτες εκτιμήσεις του πρώτου στην ιστορία μας Εθνικού Προγράμματος Παρακολούθησης της Οικολογικής Ποιότητας των υδάτων στους ποταμούς που δημοσιεύει αποκλειστικά «Το Βήμα». Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα δεν υπάρχουν – αντιθέτως, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αρκετά έντονα.

Χάρη στο νέο πρόγραμμα ωστόσο, το οποίο εξετάζει για πρώτη φορά συστηματικά και ολοκληρωμένα την κατάσταση των ελληνικών ποταμών, αρχίζουμε πλέον να γνωρίζουμε την πραγματική τους διάσταση και τις αιτίες τους – και μαζί με αυτά και τους τρόπους για να τα αντιμετωπίσουμε. Η εικόνα θα είναι πιο ολοκληρωμένη όταν οι επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ που έχουν αναλάβει το έργο θα είναι σε θέση να δημοσιεύσουν τις πρώτες επίσημες αξιολογήσεις τους. Και τότε πια το μόνο που θα χρειάζεται για να πολλαπλασιάσουμε τις «γαλάζιες σημαίες» των ποταμών μας θα είναι η βούληση όλων μας.

Από την Τήθυ στο Αιγαίο

Σύμφωνα με τον δρα Ζούρο, η ιστορία του Αιγαίου ξεκίνησε πριν από περίπου 60 εκατομμύρια χρόνια, όταν με το τέλος της περιόδου της ιστορίας της Γης που είναι γνωστή ως «Μεσοζωικός αιώνας» παρατηρήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο μια ριζική μεταβολή των γεωλογικών και περιβαλλοντικών συνθηκών που επικρατούσαν στη Γη. «Η μεταβολή αυτή είχε ως αποτέλεσμα την οριστική καταστροφή του ωκεανού της Τηθύος, την ανάδυση των γεωλογικών σχηματισμών, τη δημιουργία των μεγάλων οροσειρών των Άλπεων και των Ιμαλαΐων και την τελευταία μεγάλη εξαφάνιση ειδών, με πιο χαρακτηριστική την εξαφάνιση των δεινοσαύρων» μας αναφέρει ο ειδικός.

Όστρακα! Υποβρύχιοι θησαυροί

Μαδαγασκάρη! 135 εκατομμυρίων ετών

Ο άνθρωπος σύνδεσε το κοχύλι με όλες τις μορφές της τέχνης. Η αρχιτεκτονική διαφόρων εποχών, όπως της αναγέννησης, χρησιμοποίησε το κοχύλι στη διακόσμηση κτιρίων, ανακτόρων, εσωτερικών χώρων, πλατειών, δρόμων κ.λ.π.

Αντικείμενο έμπνευσης ζωγράφων και λογοτεχνών, το κοχύλι αποτέλεσε θρησκευτικό σύμβολο σε διάφορες θρησκείες του κόσμου, με κύριο εκπρόσωπο το όστρακο Pecten jacobaeus, το οποίο εισήγαγε στις χριστιανικές θρησκείες ο απόστολος Ιάκωβος, απ’ τον οποίο και φέρει τ’ όνομά του. Ανάλογα όστρακα βρίσκονται και σε άλλες ανατολικές θρησκείες.

Φυτά και έντομα, μια σχέση εκατομμυρίων χρόνων

Η γνώση μας για την εξέλιξη των ζωντανών οργανισμών μάς δείχνουν ότι τα έντομα και τα ανθοφόρα φυτά μπορεί να εξελίχθησαν μαζί. Τα φυτά ανέπτυξαν άνθη με έντονα χρώματα και έντονες μυρωδιές για να προσελκύσουν τα έντομα να τα επισκεφθούν και να πάρουν μαζί τους τη γύρη, ενώ τα έντομα απέκτησαν ειδικούς μηχανισμούς μεταφοράς της γύρης για να πιέσουν τα φυτά να τους προσφέρουν περισσότερη τροφή, νερό, κατάλυμα και άλλες διευκολύνσεις.

Η αυτοίαση των ζώων

Ένας χιμπατζής προσφεύγει στο φαρμακείο της φύσης για να επουλώσει την πληγή του με μερικά καταπραϋντικά φύλλα.

Η παράδοση στην Κίνα λέει πως ένας αγρότης βρήκε ένα φίδι έξω από την καλύβα του  και προσπάθησε να το σκοτώσει. Το χτύπησε μέχρι αναισθησίας και το άφησε εκεί νομίζοντας ότι έχει πεθάνει. Μερικές όμως μέρες μετά, το ίδιο φίδι εμφανίστηκε στο ίδιο σημείο. Ξανά ο αγρότης προσπάθησε να το σκοτώσει και ξανά εκείνο γύρισε θεραπευμένο. Την τρίτη φορά αποφάσισε να το ακολουθήσει. Το πληγωμένο φίδι σύρθηκε ως ένα κοντινό θάμνο κι άρχισε να τρώει τα φύλλα του. Λίγο αργότερα έφυγε σε σαφώς καλύτερη κατάσταση.

Τυφώνες

Στην ελληνική μυθολογία ο Τυφώνας υπήρξε σύμβολο της καταστροφής και του κακού, παντρεύτηκε την  Έχνιδα και γέννησαν παιδιά τρομερά, ανάμεσά τους ο Κέρβερος και η Λερναία Ύδρα. Ανάλογο μύθο βρίσκουμε στον δημιουργό θεό των Μάγιας, Hurakan, ο οποίος έσπερνε την καταστροφή, κατέστρεφε τα σπαρτά και δημιουργούσε φοβερές πλημμύρες. Ο μυθικός Τυφώνας πάντοτε παριστάνεται σαν οφιοειδές τέρας και είναι πιθανό ότι και η Λερναία Ύδρα υπήρξε ανάμνηση του λαού από ένα απόμακρο τέτοιο φαινόμενο μεγάλης ατμοσφαιρικής διαταραχής. Τους τυφώνες σε γραπτό κείμενο πρώτος τους περιγράφει ο Αριστοτέλης στα Μετεωρολογικά του. Στην Ανεμολογία τού Αριστοτέλους οι τυφώνες συνοδεύονταν από βαριά νέφωση, ισχυρούς ανέμους και καταστροφικές συνέπειες.

Ξερολιθιές

Οι οριζόντιες γραμμές που σχηματίζονται από πέτρες και σπάνε τη μονοτονία του άγονου εδάφους ονομάζονται ξερολιθιές.

Η προσπάθεια του ανθρώπου να δαμάσει τη γη, να τη φέρει στα μέτρα του, αποτυπώνεται στα εκατοντάδες  χιλιόμετρα ξερολιθιάς που τέμνει το ανάγλυφο της νησιωτικής Ελλάδας και όχι μόνο.

Ξερολιθιά είναι ο τοίχος από πέτρα χωρίς συνδετικό υλικό. Οι ξερολιθιές κατασκευάζονται από διάφορα πετρώματα.

Είσαι μια σουπιά!

Η σουπιά έχει άριστη όραση τόσο για να κυνηγάει όσο και για να αμύνεται, το μάτι της έχει αναπτύξει χαρακτηριστικά ανάλογα του ματιού των σπονδυλωτών. Το δέρμα της είναι γεμάτο από χρωματοφόρα κύτταρα με κίτρινες, πορτοκαλιές, καφετιές, κόκκινες και μαύρες χρωστικές. Τα κύτταρα αυτά διαστέλλονται ή συστέλλονται αστραπιαία αλλάζοντας το χρώμα της ανάλογα με τα χρώματα του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης, χρησιμοποιεί διαφορετικά σχέδια και χρώματα για να εκφράσει το πάθος ή την επιθετικότητά της.

Σπήλαια << Η Γλυπτική Της Φύσης >>

Η συνηθέστερη διαδικασία δημιουργίας σπηλαίου είναι η εξής:

Η διείσδυση του νερού της βροχής στις σχισμές των ασβεστολιθικών πετρωμάτων τα διαλύει πολύ αργά, δημιουργώντας σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερες κοιλότητες στο εσωτερικό τους. Μέσα στα σπήλαια συναντούμε διάκοσμο από ασβεστολιθικές αποθέσεις. Το νερό που διαλύει τα ασβεστολιθικά πετρώματα και δημιουργεί το σπήλαιο γίνεται πλούσιο σε ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο και εναποθέτει βαθμηδόν στα σημεία όπου υπάρχει σταγονορροή.

Έτσι, στην οροφή του σπηλαίου δημιουργούνται οι σταλακτίτες και στο έδαφος οι σταλαγμίτες. Πλήθος άλλων εξειδικευμένων μορφών δημιουργούνται από την ίδια διαδικασία, δίνοντας πολύπλοκα και πολύ όμορφα συμπλέγματα. Η Ελλάδα έχει πανέμορφα υπόγεια και υποθαλάσσια σπήλαια.

Σπήλαιο Αγγίτη, Σπήλαιο Γιουκατάν Μεξικό…….

Το μνημείο Mount Rushmore

Περίπου 250.000 τ.μ. γης έχουν μεταμορφωθεί από τη διάβρωση του αέρα και του νερού, δημιουργώντας τεράστια φαράγγια.

Η διαμόρφωση του εδάφους άρχισε πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, όταν τα ηφαίστεια άφησαν παχιές στρώσεις στάχτης, ποτάμια πλημμύριζαν επανειλημμένα την περιοχή ενώ μια θάλασσα που κάλυπτε κάποτε το μέρος αυτό, δημιούργησε βράχους ύψους 600 μέτρων που ονομάζονται Pierre Shale. Έπειτα, άνεμοι και ορμητικά ποτάμια διάβρωσαν το έδαφος δημιουργώντας πολλά κανάλια και φαράγγια.

Ένα δελφινάκι γεννιέται

Ένα πολύ ενδιαφέρον όσο και χαριτωμένο βίντεο έδωσαν στην δημοσιότητα οι υπεύθυνοι του θαλάσσιου πάρκου Dolphin Quest στη Χαβάη. Σε αυτό καταγράφεται η γέννηση ενός δελφινιού. Η 12χρονη Keo μετά από μία ώρα τοκετού φέρνει στον θαλάσσιο κόσμο ένα πανέμορφο θηλυκό που αρχικά μπερδεύεται και δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο νέο του περιβάλλον αλλά γρήγορα βρίσκει τον «βηματισμό» του και κολυμπά μαζί με τη μητέρα του. Το δελφινάκι γεννήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου και τα «βαφτίσια» του θα γίνουν στο τέλος Οκτωβρίου, αφού οι υπεύθυνοι του πάρκου αποφάσισαν να του δώσουν όνομα αφότου ολοκληρωθεί η αρχική περίοδος του θηλασμού του.  

Γροιλανδία, η χώρα των πάγων

Παρά τον ελάχιστο πληθυσμό και τη μηδαμινή εκπομπή ρύπων, άρχισαν να εμφανίζονται οι επιπτώσεις στο έδαφός της  από την υπερθέρμανση του πλανήτη και των κλιματικών αλλαγών, γι’ αυτό έχει τραβήξει τα βλέμματα των επιστημόνων και των ερευνητών. Με την έρευνα θα δουν το μέγεθος των συντελούμενων κλιματικών αλλαγών και θα εκτιμήσουν τι θα επακολουθήσει στο μέλλον, αν τα κράτη δεν μειώσουν τους ρύπους.
Η Γροιλανδία έχει μέγεθος όσο το άθροισμα της έκτασης του Μεξικού και της Ελλάδας, αλλά μόνο 57.000 κατοίκους. Το βορειότερο σημείο της, απέχει 740 χιλιόμετρα από το γεωγραφικό Βόρειο Πόλο. Το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας βρίσκεται πάνω από τον Αρκτικό κύκλο, όπου το καλοκαίρι καλύπτεται από τον Ήλιο του μεσονυκτίου και ο χειμώνας από συνεχές σκοτάδι.

Η Ελλάδα από ψηλά

Το δέλτα του Μεσολογγίου με τη λιμνοθάλασσα, τους υγροβιότοπους και τις αλυκές. 
Η λιμνοθάλασσα είναι δημιούργημα των ποταμών Αχελώου και Εύηνου απ' αυτήν πρέπει να πήρε και το όνομά του το Μεσολόγγι (mezzo langhi-στο μέσο των λιμνών). Οι αλυκές Mεσολογγίου καλύπτουν έκταση 12.000 στρεμμ. από τα 21.920 στρέμμ. που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο και από τους 243 χιλιάδες τόνους της συνολικής εγχώριας παραγωγής, προσφέρουν τους 130 χιλιάδες τόνους.

Πηγάδια! Εικόνες μιας άλλης εποχής

Τα πηγάδια και οι γούρνες ήταν πηγή ζωής για τους ανθρώπους της υπαίθρου. Από εκεί έπιναν νερό αυτοί και τα ζώα τους, εκεί έπλυναν τα ρούχα της οικογένειας και πότιζαν τις καλλιέργειές τους. Αυτά τα στολίδια της ελληνικής υπαίθρου καταστρέφονται ως περιττά, γιατί τώρα οι κάτοικοι χρησιμοποιούν τα σύγχρονα δίκτυα ύδρευσης. Αν έχουν απομείνει ακόμη κάποια, οφείλουμε να τα διατηρήσουμε ως στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Ο σαπουνάς

Ο σαπουνάς είναι το δεύτερο μεγαλύτερο ψάρι μετά το φαλαινοκαρχαρία  και με διαφορά το μεγαλύτερο ψάρι του Βόρειου Ατλαντικού. Οι μεγαλύτεροι σαπουνάδες μπορούν να φτάσουν τα 10 μέτρα. Ένα από τα μεγαλύτερα ζώα κρύβει πολύ καλά τον τρόπο που ζει και δε δίνει πολλά περιθώρια στους επιστήμονες για να το μελετήσουν.

Η Βρετανία και η Ιρλανδία έχουν την τύχη τα δυτικά θαλάσσια σύνορά τους να είναι θερμά. Οι σαπουνάδες μετακινούνται στα νερά τους την άνοιξη και το καλοκαίρι κι ύστερα εξαφανίζονται για όλη τη διάρκεια του χειμώνα, χωρίς να ξέρουμε από πού ήρθαν ή για πού πάνε.

Τα πλοία της Greenpeace

Esperanza (στα Ισπανικά σημαίνει ελπίδα)

Η Esperanza είναι το νεότερο και μεγαλύτερο πλοίο στο στόλο. Βαφτίστηκε έτσι από τους ακτιβιστές που δρουν μέσω του διαδικτύου.

Το πλοίο ναυπηγήθηκε το 1984 στην Πολωνία και ήταν ένα από τα 14 πυροσβεστικά πλοία του Ρωσικού στόλου. Διασώζονται ακόμα στον πίνακα ελέγχου του πλοίου γράμματα από το Κυριλλικό αλφάβητο. Το 2000 η Greenpeace την επισκεύασε και 2 χρόνια αργότερα ξεκίνησε για τις αποστολές της από το Cape Town, αφού πρώτα ευλογήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Desmond Tutu.

Τσουνάμι! Η μανία της φύσης

Τα τσουνάμι γνωστά ως παλιρροϊκά κύματα είναι γιγάντια και μια θανατηφόρα απειλή για τις παράκτιες περιοχές. Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς αυτά τα κύματα, που συνήθως χτυπούν χωρίς καμιά προειδοποίηση και δεν αφήνουν χρόνο για να εκκενωθούν οι περιοχές.

Τα κύματα τσουνάμι επηρεάζουν όλο το νερό από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι το βυθό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα τεράστια κύματα να φτάνουν ως τις κατοικήσιμες περιοχές και όταν υποχωρούν να παρασέρνουν τα πάντα στη θάλασσα. Η υποχώρηση των κυμάτων είναι η αιτία της καταστροφής.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και οι επιπτώσεις του

Την ευεργετική επίδραση του  φαινομένου του θερμοκηπίου, οι αλόγιστες ενέργειες των ανθρώπων την έκαναν καταστρεπτική για τον πλανήτη.

Στη γη θα έκανε πολύ κρύο και ίσως πάγωνε, αν δεν υπήρχε η ατμόσφαιρα για να παγιδεύει τη θερμότητα. Οι υδρατμοί, το CO2, το μεθάνιο και άλλα αέρια ανακλούν αρκετή από την ακτινοβολία του ήλιου στην επιφάνεια, όπως συμβαίνει σ' ένα θερμοκήπιο, ώστε η μέση θερμοκρασία του πλανήτη να διατηρείται στους 13 με 14 βαθμούς Κελσίου. Όμως η αύξηση των συγκεντρώσεων CO2 κατά 30% μετά τη βιομηχανική επανάσταση έχει οδηγήσει στην άνοδο της θερμοκρασίας παγκοσμίως κατά 0,6 βαθμούς κελσίου τον τελευταίο αιώνα, με επιπτώσεις στο κλίμα.

Ο κύκλος του άνθρακα

Εκτός από τον κύκλο του νερού, κανένας μηχανισμός της φύσης δεν είναι τόσο σημαντικός όσο η κυκλοφορία του άνθρακα μεταξύ αέρα, ξηράς και θάλασσας. Μόνο τέσσερις μορφές καθαρού άνθρακα είναι γνωστές: το διαμάντι, ο γραφίτης, το φουλερένιο και οι άμορφοι άνθρακες (όπως ο ξυλάνθρακας και η αιθάλη). Ωστόσο η ικανότητα του άνθρακα να σχηματίζει δεσμούς με τα περισσότερα αμέταλλα στοιχεία τον καθιστά βάση όλων των οργανικών ενώσεων. Η χερσαία βλάστηση και οι ωκεανοί  καταναλώνουν το μισό από τους 8 δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα με τους οποίους ο άνθρωπος επιβαρύνει την ατμόσφαιρα κάθε χρόνο.