Τα λαμπρότερα άστρα του ουρανού

Το πιο λαμπρό άστρο του ουρανού είναι ο Σείριος με φαινόμενο μέγεθος −1,44. Βρίσκεται στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Το όνομά του προέρχεται από το ελληνικό "σείριος" που σημαίνει "φωτεινός".

Βρίσκεται 8,57 έτη φωτός από την Γη και είναι ένα από τα κοντινότερα αστέρια, έχει διπλάσια μάζα από τον Ήλιο και επιφανειακή θερμοκρασία 9.500 βαθμούς Κελσίου, που τον κάνει να λάμπει 23 φορές πιο έντονα από τον Ήλιο.

Ο Σείριος είναι ορατός από σχεδόν όλη τη Γη τους χειμερινούς μήνες (για το Βόρειο ημισφαίριο, εκτός αν ο παρατηρητής βρίσκεται βορειότερα από τις 73 μοίρες). Μαζί με τον Προκύων και τον Μπετελγκέζ σχηματίζουν ένα φωτεινό τρίγωνο που έχει την ανεπίσημη ονομασία «Χειμερινό τρίγωνο»

Ο Κάνωπος (αρχικός τύπος Κάνωβος, απαντώμενος στους Ερατοσθένη και Πτολεμαίο), γνωστός και διεθνώς ως Canopus, είναι ο φωτεινότερος αστέρας (δηλαδή με το μικρότερο φαινόμενο μέγεθος) στον αστερισμό Τρόπιδα, ο άλφα (α) Τρόπιδος, αλλά και ο δεύτερος σε φωτεινότητα ολόκληρης της ουράνιας σφαίρας, μετά τον Σείριο. Πριν το 1930 ανήκε στον αστερισμό της Αργούς, επειδή όμως  ήταν πολύ μεγάλος αστερισμός οι αστρονόμοι των χώρισαν σε τρεις επιμέρους αστερισμούς: την Τρόπιδα, την Πρύμνη και τα Ιστία. Βρίσκεται πολύ χαμηλά στον ορίζοντα (53 μοίρες νότια του ουράνιου ισημερινού), ώστε να είναι ορατός μόνο από τις νότιες περιοχές της χώρας μας. Η επιφανειακή του θερμοκρασία είναι 8.000 βαθμούς Κελσίου. Πρόκειται για έναν υπεργίγαντα 8 ηλιακών μαζών, έχει διάμετρο 65 φορές τη διάμετρο του Ήλιου και είναι 15.000 φορές πιο λαμπρός, απέχει από εμάς 313 έτη φωτός.

Αρκτούρος είναι η κλασική ονομασία του αστέρα α (άλφα) του αστερισμού Βοώτη. Πρόκειται για το  τρίτο φωτεινότερο αστέρι όλων των εποχών. Πρόκειται για έναν κόκκινο γίγαντα που απέχει από τη Γη 37 έτη φωτός. Έχει διάμετρο 25 φορές μεγαλύτερη και 50% μάζα μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου, με επιφανεακή θερμοκρασία 4.500 βαθμούς Κελσίου. Λόγω του μεγέθους του λάμπει 113 φορές πιο έντονα από τον Ήλιο.

Το τέταρτο σε λαμπρότητα άστρο του ουρανού είναι ο Άλφα Κενταύρου (α Κενταύρου / a Cen ή Ρήγηλος Κενταύρου) και ο πιο λαμπρός αστέρας  στον αστερισμό του Κενταύρου. Είναι διπλός αστέρας που αναφέρεται επίσης ως: άλφα Κενταύρου Α και Β. Στο γυμνό μάτι εμφανίζεται ως απλός αστέρας και αποτελεί το τέταρτο λαμπρότερο άστρο στον νυχτερινό ουρανό. Ο Άλφα Κενταύρου είναι το κοντινότερο αστέρι στη Γη απέχει από 4,37 έτη φωτός. Είναι ένα τριπλό αστρικό σύστημα και βρίσκεται πολύ νότια, ώστε να είναι ορατό κυρίως στο νότιο ημισφαίριο.

Η Αίγα, γνωστή διεθνώς με τη λατινική ονομασία Capella, είναι ο έκτος φωτεινότερος αστέρας  στον αστερισμό Ηνίοχο, ο άλφα (α) Ηνιόχου (alpha Aurigae, α Aur). Κυριαρχεί ψηλά στον χειμερινό ουρανό του βόρειου ημισφαιρίου, προς τα βόρεια όπως φαίνεται από την Ελλάδα.

Τρία από τα λαμπρότερα άστρα του ουρανού σχηματίζουν το περίφημο <<καλοκαιρινό τρίγωνο>>, που είναι πολύ εύκολα αναγνωρίσιμο.

Στον αστερισμό του Κύκνου βρίσκουμε το πρώτο άστρο του τριγώνου, τον Ντένεμπ (άλφα Κύκνου), που βρίσκεται στην ουρά του, ενώ τα αμυδρά άστρα σχηματίζουν τα απλωμένα φτερά του και το μακρόστενο λαιμό του. Το δεύτερο άστρο του τριγώνου ο Αλταϊρ (άλφα Αετού) είναι το λαμπρότερο στον αστερισμό του Αετού. Δίπλα ακριβώς βρίσκουμε τον αστερισμό της Λύρας με λαμπρότερο άστρο της το Βέγα (άλφα Λύρας) και το πέμπτο λαμπρότερο άστρο όλων των εποχών.

Ο Βέγας απέχει από τη γη 27 έτη φωτός (ένα έτος φωτός ισούται με 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα) και η επιφανειακή του θερμοκρασία φτάνει τους 10.000 βαθμούς Κελσίου, ενώ η μάζα του είναι 2,5 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου. Λόγω της μεγαλύτερης μάζας που έχει, λάμπει 58 φορές πιο λαμπρά απ’ ότι ο ήλιος και έτσι καταναλώνει γρηγορότερα τα υλικά του απ’ ότι το δικό μας άστρο, αυτό σημαίνει ότι η διάρκεια της ζωής του θα είναι μικρότερη. Γύρω του έχει εντοπιστεί ένας δίσκος υλικών που υπονοεί τη δημιουργία ενός πλανητικού συστήματος. Αλλά ακόμη κι αν υπάρχουν πλανήτες γύρω από το Βέγα, οι πιθανότητες δημιουργίας ζωής είναι μικρές λόγω της σχετικά μικρής ζωής που έχουν αυτά τα άστρα. Σε περίπου 11.600 χρόνια η μεταπτωτική κίνηση της γης θα τον κάνει να είναι τότε το πολικό μας άστρο, αφού η κλίση του άξονα της γης θα δείχνει προς την κατεύθυνσή του. Ο Βέγας μάλιστα βρίσκεται στον ηλιακό <<άπηκα>>, όπως ονομάζεται η κατεύθυνση προς την οποία κινείται ο ήλιος και μαζί του όλο το ηλιακό σύστημα, με ταχύτητα 69.000 χιλιόμετρα την ώρα. Υπολογίζεται μάλιστα ότι θα φτάσουμε στη γειτονιά του Βέγα σε περίπου 425.000 χρόνια!

Το δεύτερο λαμπρότερο άστρο του καλοκαιρινού τριγώνου είναι ο Αλταϊρ στον αστερισμό του αετού και βρίσκεται 16,8 έτη φωτός μακριά μας. Πρόκειται για ένα νάνο άστρο με διάμετρο 1,8 φορές τη διάμετρο του Ήλιου και επιφανειακή θερμοκρασία  7.700 βαθμούς Κελσίου, που λάμπει με ένα λευκό φως 11 φορές λαμπρότερα απ’ ότι το δικό μας άστρο.

Το καλοκαιρινό τρίγωνο συμπληρώνεται από το απομακρυσμένο άστρο Ντένεμπ στον αστερισμό του Κύκνου, που απέχει από τη γη 1.600 έτη φωτός. Πρόκειται για ένα από τα πιο λαμπρά άστρα του γαλαξία μας, με επιφανειακή θερμοκρασία 9.800 βαθμούς Κελσίου και λαμπρότητα που φτάνει να είναι 200.000 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου. Είναι ένας υπεργίγαντας με διάμετρο 200 φορές τη διάμετρο του Ήλιου. Εάν έπαιρνε τη θέση του Ήλιου, τα εξωτερικά του στρώματα θα έφταναν στην τροχιά της γης. Ο Ντένεμπ πρόκειται να εκραγεί με τη μορφή ενός σουπερνόβα στα επόμενα 2 εκατομμύρια χρόνια.

Άλλα λαμπρά άστρα του καλοκαιριού είναι ο Αντάρης και ο Αρκτούρος.

Στον αστερισμό του Σκορπιού βλέπουμε τον Αντάρη, ένα άστρο που απέχει από τη γη 520 έτη φωτός. Αν βρισκόταν στη θέση του Ήλιου θα είχε αγκαλιάσει στο εσωτερικό του τους πλανήτες Ερμή, Αφροδίτη, Γη και Άρη και τα εξωτερικά του στρώματα θα έφταναν μέχρι τη ζώνη των αστεροειδών. Έχει 700 φορές μεγαλύτερο μέγεθος απ’ ότι ο Ήλιος και η διάμετρός του φτάνει το ένα δισεκατομμύριο χιλιόμετρα. Λόγω του μεγέθους του είναι 10.000 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο, αλλά η θερμοκρασία είναι πολύ μικρότερη από αυτή του Ήλιου και δεν ξεπερνά τους 3.500 βαθμούς Κελσίου.

Στον ίδιο αστερισμό βρίσκουμε το άστρο λάμδα του Σκορπιού, γνωστό επίσης και με την αραβική του ονομασία <<Σάουλα>>, που σημαίνει <<κεντρί>>, αφού βρίσκεται στο σημείο που αντιπροσωπεύει το κεντρί του σκορπιού και απέχει από τη γη 700 έτη φωτός.