Τυφώνες

Στην ελληνική μυθολογία ο Τυφώνας υπήρξε σύμβολο της καταστροφής και του κακού, παντρεύτηκε την  Έχνιδα και γέννησαν παιδιά τρομερά, ανάμεσά τους ο Κέρβερος και η Λερναία Ύδρα. Ανάλογο μύθο βρίσκουμε στον δημιουργό θεό των Μάγιας, Hurakan, ο οποίος έσπερνε την καταστροφή, κατέστρεφε τα σπαρτά και δημιουργούσε φοβερές πλημμύρες. Ο μυθικός Τυφώνας πάντοτε παριστάνεται σαν οφιοειδές τέρας και είναι πιθανό ότι και η Λερναία Ύδρα υπήρξε ανάμνηση του λαού από ένα απόμακρο τέτοιο φαινόμενο μεγάλης ατμοσφαιρικής διαταραχής. Τους τυφώνες σε γραπτό κείμενο πρώτος τους περιγράφει ο Αριστοτέλης στα Μετεωρολογικά του. Στην Ανεμολογία τού Αριστοτέλους οι τυφώνες συνοδεύονταν από βαριά νέφωση, ισχυρούς ανέμους και καταστροφικές συνέπειες.

Οι τροπικές καταιγίδες είναι ατμοσφαιρικές διαταραχές στις οποίες η ατμόσφαιρα περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα. Όταν οι ταχύτητες βρίσκονται μεταξύ των 34 και 64 κόμβων, δηλαδή περίπου 60 έως 120 χλμ./ώρα, η τροπική διαταραχή ονομάζεται τροπική καταιγίδα. Όταν ξεπεράσει τα 120χλμ/ώρα ονομάζεται στο μεν βόρειο τροπικό Ατλαντικό hurricane, στο δε βόρειο Ειρηνικό τυφώνας, ενώ στον Ινδικό ωκεανό ισχυρή κυκλωνική καταιγίδα. 

Δεδομένου ότι η διάρκεια των φοβερών αυτών καταιγίδων διαρκεί μια εβδομάδα ή και περισσότερο, καθώς και του γεγονότος ότι μπορούν να δημιουργηθούν περισσότερες της μιας τέτοιες διαταραχές, ήδη από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο οι τροπικοί κυκλώνες βαφτίζονταν από τους Αμερικανούς αεροπόρους στον Ειρηνικό Ωκεανό με γυναικεία ονόματα, ενώ από το 1960 ένας Αυστραλός ξεκίνησε να τους δίνει ονόματα πολιτικών οι οποίοι δεν ήταν δημοφιλείς. Από το 1979 και με τη δημιουργία της Επιτροπής Τυφώνων στον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, εκτός από γυναικεία, εισήχθησαν και ανδρικά ονόματα.

Όταν η θερμοκρασία των επιφανειακών υδάτων του ωκεανού ξεπεράσει τους 26 βαθμούς Κελσίου και το θερμαινόμενο θαλάσσιο στρώμα εκτείνεται σε βάθος 50 μέτρων ή και περισσότερων, απελευθερώνονται σημαντικά ποσά ενέργειας προς την ατμόσφαιρα. Η τεράστια απελευθερωμένη ενέργεια από τη θερμή μάζα των υδάτων είναι τόσο μεγάλη ώστε δημιουργούνται τεράστια νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης συνοδευόμενα από ισχυρές καταιγίδες και δημιουργία μιας περιστροφικής κίνησης που ενισχύεται ακόμη περισσότερο από την περιστροφή της Γης, η οποία «στρίβει» τη στήλη του αέρα.  Η διάμετρος φτάνει μέχρι 200 χλμ. και το ύψος πολλές φορές ξεπερνά τα 5 χλμ. Οι διαταραχές αυτές απέχουν από τον Ισημερινό λιγότερο από 500 χλμ. Με την επίδραση μιας υποθετικής δύναμης που ανακάλυψε ο Coriolis, συντηρείται έντονη περιστροφή η οποία στην περιφέρειά της έχει πυκνή νέφωση και μεγάλες ταχύτητες ανέμου, ενώ στο κέντρο της διαταραχής υπάρχει καλός καιρός και έχει επικρατήσει αυτή η περιοχή να ονομάζεται ΄΄μάτι του κυκλώνα΄΄.

Στο μάτι του κυκλώνα οι άνεμοι έχουν χαμηλή ένταση, δεν βρέχει και ο ουρανός είναι γαλανός. Η ατμοσφαιρική πίεση έχει πέσει πάρα πολύ, η θερμοκρασία του αέρα έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με την περιοχή έξω από το μάτι και γενικώς το μάτι του κυκλώνα αποτελεί μια μικρή ανάπαυλα για τους κατοίκους τους οποίους χτυπούν οι θυελλώδεις άνεμοι μπρος και πίσω από το μάτι του κυκλώνα. Η διαταραχή μετακινείται σιγά σιγά βόρεια, βορειοανατολικά με ταχύτητες ολίγων χιλιομέτρων την ώρα, αλλά με περιστροφικές ταχύτητες που ξεπερνούν τα 120 χλμ/ώρα.

Οι τροπικές αυτές διαταραχές, καθώς περνάνε πάνω από την ξηρά, χάνουν ενέργεια όχι λόγο της τριβής αλλά λόγω έλλειψης υγρασίας και θερμότητας, τις οποίες άφθονα προσφέρουν τα θερμά νερά των ωκεανών στους τροπικούς. Χωρίς την προσφορά αυτής της ενέργειας από τον ωκεανό ο τυφώνας σιγά σιγά χάνει την ενέργειά του και εκφυλίζεται σε ένα απλό βαρομετρικό χαμηλό, για να σβήσει τελικά φθάνοντας έξω από τους τροπικούς.

Οι τυφώνες μεταναστεύουν προς τους πόλους

Οι ισχυρές τροπικές καταιγίδες απομακρύνονται σιγά σιγά από τον ισημερινό και «μεταναστεύουν» βόρεια και νότια προς τους πόλους, ανακάλυψαν Αμερικανοί επιστήμονες. Το φαινόμενο συντελείται τα τελευταία χρόνια και οι ερευνητές θεωρούν ότι ο ανθρώπινος παράγοντας έχει παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη μετατόπιση. Δεν είναι όμως ακόμη σε θέση να γνωρίζουν αν ο κύριος φταίχτης είναι η κλιματική αλλαγή ή η αραίωση του στρώματος του όζοντος στην ατμόσφαιρα.

Σύμφωνα με τα ευρήματά της οι ισχυρότερες έντασης καταιγίδες φαίνονται εδώ και τρεις δεκαετίες να μετακινούνται προς τις εύκρατες ζώνες κατά 52-63 χλμ. κάθε δεκαετία. Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοικοι των περιοχών που βρίσκονται κοντά στον ισημερινό έχουν πλέον λιγότερες πιθανότητες να δοκιμαστούν από έναν πολύ ισχυρό τυφώνα ή κυκλώνα ενώ όσοι ζουν στα όρια των τροπικών αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γνωρίσουν την οργή της φύσης.

Οι επιστήμονες τονίζουν πως αν η μετανάστευση των τυφώνων οφείλεται στην αραίωση του όζοντος τότε η κατάσταση μάλλον θα έχει σταθεροποιηθεί ως τα μέσα του αιώνα μετά την κατάργηση και άλλων χημικών που αραιώνουν το όζον, αν όμως ο κύριος παράγοντας είναι η κλιματική αλλαγή, τότε το φαινόμενο δεν φαίνεται να έχει τέλος.

Πώς σχηματίζεται ο πύρινος σίφουνας;

Οι πύρινοι στρόβιλοι διαφέρουν από τους πολύ μεγαλύτερους ανεμοστρόβιλους, οι οποίοι σχηματίζονται στη διάρκεια καταιγίδων και φτάνουν από το έδαφος μέχρι τα σύννεφα. Το φαινόμενο στο Κολοράντο μοιάζει περισσότερο με τους αμμοστρόβιλους που εμφανίζονται περιοδικά σε ξηρές περιοχές όπου υπάρχει σκόνη.

Οι αμμοστρόβιλοι, ή κονιορτοστρόβιλοι, σχηματίζονται όταν ο θερμός αέρας στο επίπεδο του εδάφους αρχίζει να ανεβαίνει απότομα και περνά μέσα από έναν θύλακα ψυχρού αέρα χαμηλής πίεσης. Ο θερμός αέρας που ανεβαίνει τεντώνεται στην κατακόρυφη διεύθυνση, κάτι που προκαλεί τελικά περιστροφική κίνηση.

Η άνοδος του θερμού αέρα ρίχνει την πίεση στο επίπεδο του εδάφους, οπότε η βάση του στροβίλου ρουφά περισσότερο θερμό αέρα και επιταχύνει την περιστροφή. Το ίδιο φαινόμενο τροφοδοτεί και τους στροβίλους φωτιάς, μόνο που σε αυτή την περίπτωση ο αέρας στο έδαφος θερμαίνεται από φωτιά.