Ο Γαλαξίας μας

Ένας από τους πολλούς σπειροειδείς γαλαξίες του Σύμπαντος, είναι και ο Γαλαξίας μας, τον οποίο παρατηρούμε πάνω στον ουρανό σαν μία φωτεινή γαλακτόχρωμη ζώνη χωρίς σαφή όρια, που ιδιαίτερα το καλοκαίρι φαίνεται να αγκαλιάζει την ουράνια σφαίρα από τα B.Δ. και να κατευθύνεται προς τα N.A. O Γαλαξίας μας, εκτός από τα δισεκατομμύρια των άστρων του, περιέχει πολλά νεφελώματα, φωτεινά και σκοτεινά, καθώς και άφθονη μεσοαστρική ύλη που είναι συγκεντρωμένη κυρίως κοντά στο γαλαξιακό επίπεδο. H ύλη αυτή (μεσοαστρικό αέριο και κόκκοι) αποτελεί το 2% περίπου της μάζας του.

H δομή του Γαλαξία μας

O Γαλαξίας μας αποτελείται από δύο περιοχές: από μια κεντρική σφαιροειδή περιοχή που περικλείει το μεγαλύτερο μέρος του γαλαξιακού υλικού και από τον δίσκο, που αφ’ ενός μεν αγκαλιάζει την κεντρική σφαιρική συμπύκνωση, αφ’ ετέρου, δε, καταλήγει, στην προέκτασή του, να δημιουργεί σπειροειδείς βραχίονες. H σφαιρική και πυκνή γαλαξιακή περιοχή διακρίνεται σε δύο επιμέρους περιοχές: την κεντρική και πυκνότερη που ονομάζεται πυρήνας και την εξωτερική, αραιότερη, που ονομάζεται άλως. H άλως, όπως πιστοποιούν οι αστρονομικές παρατηρήσεις, δεν περιέχει νέους λαμπρούς αστέρες, αλλά ψυχρούς, τοποθετημένους στις κατώτατες περιοχές της Kυρίας Aκολουθίας, καθώς και γίγαντες αστέρες. Ομοίως παρατηρούμε 100 περίπου σφαιρωτά σμήνη, σφαιρικώς διατεταγμένα ως προς τον πυρήνα και σχεδόν καθόλου αέρια ή σκόνη. Αντίθετα με τις κεντρικές περιοχές, ο γαλαξιακός δίσκος, πλούσιος σε μεσοαστρικό αέριο και σκόνη, είναι η ιδανική περιοχή δημιουργίας νέων αστεριών. η κατανομή των σφαιρωτών σμηνών γύρω από το πλανητικό μας σύστημα, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Ήλιος δεν βρίσκεται στο κέντρο του Γαλαξία μας, αλλά χαμένος σε μία από τις τρεις σπείρες του, εκείνη που προβάλλεται στην περιοχή του αστερισμού τού Ωρίωνα. Το κέντρο του Γαλαξία μας βρίσκεται κοντά στο άστρο γ Τοξότη (γ Sagittarius), σε απόσταση 30.000 ετών φωτός από μας. O Ήλιος και ολόκληρο το πλανητικό σύστημα περιφέρεται γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας μέσα σε 225 – 250 εκατομμύρια έτη με ταχύτητα 800.000 Km/h. Τα αστέρια κοντά στο κέντρο του Γαλαξία θα έχουν μεγαλύτερες ταχύτητες, ενώ εκείνα που θα είναι πιο απομακρυσμένα κινούνται βραδύτερα. Η γειτονιά του Γαλαξίας μας, αποκαλύπτει νέα μελέτη, είναι ένα γιγάντιο «υπερσμήνος» γαλαξιών που βαφτίστηκε «Λανιακέα», ή «αχανής παράδεισος» στα χαβανέζικα. Σε όλο το ορατό Σύμπαν οι γαλαξίες τείνουν να συγκεντρώνονται σε ομάδες που ονομάζονται γαλαξιακά σμήνη, τα οποία με τη σειρά τους ομαδοποιούνται σε υπερσμήνη. Μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι θεωρούν ότι ο Μίλκι Ουέι αποτελεί τμήμα του Υπερσμήνους της Παρθένου, με διάμετρο γύρω στα 110 εκατομμύρια έτη φωτός.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο υπέρυθρης ακτινοβολίας Σπίτζερ έχει τη δυνατότητα να διαπερνάει τα αέρια και τη σκόνη που καλύπτουν τους γαλαξίες και τα νεότερα άστρα, πολύ καλύτερα από την ορατή ακτινοβολία. Η υπέρυθρη ακτινοβολία δίνει την δυνατότητα στους επιστήμονες να μελετήσουν καλύτερα τη γέννηση, την εξέλιξη και τον θάνατο των άστρων, αλλά και τον πλανητών που βρίσκονται γύρω τους.

Ο γαλαξίας Μ82

Ο γαλαξίας Μ82 λάμπει από τη γέννηση εκατομμυρίων νέων άστρων, σε απόσταση περίπου 12 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου. Οι διαδικασίες αστρογένεσης ξεκίνησε πριν από 100 εκατομμύρια χρόνια, όταν ο γαλαξίας αυτός είχε μια στενή επαφή με τον κοντινό του γαλαξία Μ-81. Οι βαρυτικές δυνάμεις που δημιουργήθηκαν από εκείνη την παρά λίγο σύγκρουση ενεργοποίησαν την έντονη αστρογένεση που θα συνεχιστεί για άλλα 100 εκατομμύρια χρόνια, μέχρις ότου οι διαθέσιμες ποσότητες αερίων και σκόνης του Μ82 εξαντληθούν. Πολλά από τα νεογέννητα άστρα είναι γιγάντια, οπότε και η ζωή τους διαρκεί μόνο μερικά εκατομμύρια χρόνια. Ο θάνατος των άστρων εμπλουτίζεται με χημικά στοιχεία, όπως είναι ο άνθρακας και το οξυγόνο, που είναι απαραίτητα στοιχεία για τη δημιουργία πλανητών, αλλά και της ζωής όπως τη γνωρίζουμε στο δικό μας πλανήτη.
Μ-81 NGS (3031)

Δίδυμος γαλαξίας με μέγεθος παρόμοιο με του δικού μας γαλαξία. Οι σπείρες του αποτελούνται από εκατοντάδες εκατομμύρια νεαρά άστρα ηλικίας περίπου 100 εκατομμυρίων ετών, ενώ, αντίθετα ο πυρήνας του αποτελείται από γέρικα άστρα ηλικίας δισεκατομμυρίων ετών.

Λαμπερός και πανέμορφος ο σπειροειδής αυτός γαλαξίας βρίσκεται σε απόσταση 11,8 εκατομμυρίων ετών φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου. Περιλαμβάνει δεκάδες Κηφίδες (μεταβλητά άστρα που χρησιμεύουν για τον υπολογισμό των γαλαξιακών αποστάσεων) εξ ου και η ακριβέστερη γνώση μας για την απόστασή του.